Uzman Klinik Psikolog Kevser Baysal • 7 Mayıs 2023 - 5 dk • 5 dakikada okunabilir

Çocuklarda Sınır

     İnsanın olduğu yerde yaşam, yaşamın olduğu yerde de insan her zaman olmak zorundadır. Bu yaşam döngüsü boyunca insan doğar, büyür ve gelişme aşamalarından geçmektedir. Bu döngünün en önemli halkası olan büyüme yani çocukluk evresidir. Ünlü psikolog John B. Watson’un da söylediği gibi ‘’Bana rastgele bir bebek verin, soyu sopu, yetenekleri, eğilimleri becerileri ne olursa olsun ondan istediğim her şeyi yaratayım. Bir doktor, avukat, tüccar hatta bir hırsız bir katil.” Yani çocukların ileride nasıl bir kişi ve yapıda olacağı doğuştan gelen genetik faktörlerin etkisi olsa dahi onları yetiştiren, ilgilenen ve sınırlarını öğretenlerin elindedir.
     Çocuklar hayata gözlerini açtığı ilk andan itibaren ebeveynleri tarafından bütün ihtiyaçları karşılandığı, rahat edebilecekleri isteklerinin yerine getirildiği bir konfor alanı oluşturulur. Bu konfor alanında yaşamlarını devam ettirirken çocuklar da bu alanından çıkmak istemezler ama bir o kadar da yaşamın getirdiği gerekli kuralları anlamak ve öğrenmek isterler. Bu öğrenme yolunda çocuk freni patlamış bir kamyon gibi nasıl hareket edeceğini ve yapmış olduğu davranışların sonucunun neler getireceğini bilemez. Bu yüzden çocukların zarar görmemeleri ve karşı tarafa zarar vermemeleri açsından sınır koymak, sınırlarını öğretmek bir o kadar önemlidir. Burada ebeveynlerin dikkat etmesi gereken en önemli noktalardan bir tanesi de sınır koymak ve ceza vermek arasındaki farkı ayırt edebilmektir. Sınır koymak çocuklarda kendi benliğini diğerlerinden ayırt etmesine, haklarının ne olduğunu öğrenmesine, dış dünyayı daha çabuk kavrayabilmesine ve adapte olmalarını sağlar.       Ebeveynlerin sınır koyma konusunda en çok zorlandıkları yer ise sınırların nasıl koyulacağıdır. Sınır koyarken çocuğun isteklerini ve duygusunu anlamak ve yansıtmak önemlidir. Örneğin ‘’ Arkadaşının yüzünü boyamak istemen sana eğlenceli gelmiş olabilir. Onunla oyun oynamak istiyorsun’’ Çocuk burada ebeveynler tarafından duygularının, isteklerinin anlaşıldığını ve önemsendiğini hisseder. Yapmasını istemediğiniz davranışı ona söylemek ve ona karşı net olduğunuzu hissettirmeniz önemlidir. ’’Ama arkadaşının yüzü boyamak için değildir. Arkadaşın bu yapmış olduğun hareketinden rahatsız oluyor.‘’ Çocuk burada onun için sınır olan, yapmaması gerektiği davranışı anlamış olur. Bu koymuş olduğunuz sınıra uyması için çocuk tarafından kabul edilebilir bir alternatif belirlemek bir çıkış yolu olacaktır. ‘’Boyama yapmak için bu resim kağıtlarını ve boyamalarını kullanabilirsin (boyama ve resim kağıtlarını işaret ederek)’’ burada çocuğa isteklerini gerçekleştirmek için bir başka çıkış yolu sunarak çocuğu sınırlar içerisinde kontrol altına almış oluyoruz.
     Sınırları koyarken net ve kararlı olduğunuzu hissettirmeniz gerekir. Kararlılığınızı hissettirmeye çalışırken çocukların boy hizalarına kadar inip göz teması içerisinde sert olmayan net sakin anlaşılır bir dil kullanmaya özen göstermelisiniz. Unutmayın ki sınır alamayan çocuk yoktur, sınır konulmayan çocuk vardır.

cocuklarda-sinir

Not: Bu içerik yalnızca bilgi vermek amacıyla hazırlanmıştır ve terapi sürecinin yerini kesinlikle tutmaz. Psikolojik durumunuzu yönetme süreciniz yorucu ve zor geçiyor ise lütfen profesyonel yardım almayı hedefleyin.
Yazar: Emre Akkaş, Stajyer Psikolog
Düzenleyen: Kevser Baysal, Uzman Klinik Psikolog